تقویم: شهادت حضرت فاطمه زهرا بنا به روايتي

حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها دختر رسول گرامي اسلام صلی الله علیه و آله و همسر اميرمؤمنان علي بن ابي‌طالب علیه‌السلام يكي از بانوان قدسي عالم بشريت و مهتر زنان عالم است.

پيامبر خدا صلی الله علیه و آله درباره وي فرمود: ففاطمة حوراء في صورة انسيّة، فاذا اشتقت الي الجنّة قبلت فاطمة، فأشمّ منها رائحة الجنّة؛ فاطمه، حوري (بهشتي) است كه به صورت انسان آفريده شده است. من هرگاه مشتاق بهشت مي‌شوم به نزد فاطمه مي‌روم و بوي بهشت برين را از وي استشمام مي‌كنم.

حضرت فاطمه سلام الله علیها آخرين فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله از همسرش حضرت خديجه كبري سلام الله علیها است كه در سال پنجم بعثت پيامبر صلی الله علیه و آله در مكه معظمه ديده به جهان گشود.

در ايام هجرت پيامبر صلی الله علیه و آله اين بانوي شريف نيز به مدينه هجرت كرد و پس از مدتي با پسرعمويش علي بن ابي‌طالب علیه‌السلام ازدواج نمود. ثمره ازدواج مبارك آثار آنان دو پسر و دو دختر به نام‌هاي امام حسن‌ مجتبي علیه‌السلام، امام حسين علیه‌السلام، حضرت زينب كبری سلام الله علیها و ام‌كلثوم سلام الله علیها مي‌باشد.

همچنين در هنگام رحلت پدرش پيامبر خدا صلی الله علیه و آله به فرزند ديگري حامله بود كه رسول خدا صلی الله علیه و آله او را "محسن" نام نهاده بود. وليكن پس از رحلت پيامبر صلی الله علیه و آله ناملايمات فراواني از اصحاب پدرش به ويژه غاصبان خلافت اسلامي متحمل شد و بر اثر آن، جنين او سِقط و پيش از تولد در رحم مادرش شهيد گرديد.

حضرت فاطمه سلام الله علیها از آن پس بيمار شد و روز به روز حالش سخت‌تر گرديد تا اين كه در جمادی الاول سال يازدهم قمري ديده از جهان فروبست و روح ملكوتي‌اش به روح پاك و قدسي پدرش پيوست.

درباره تاريخ شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها اكثر مورخان و سيره‌نويسان شيعه متفقند كه اين حادثه جانسوز در ماه جمادي به وقوع پيوست، وليكن در اين كه كدام يك از دو ماه جمادی الاول و جمادی الثانی بوده است، اتفاق نظر ندارند. زيرا برخي از آنان معتقدند كه آن حضرت پس از رحلت پدرش پيامبر صلی الله علیه و آله تنها هفتاد و پنج روز و برخي ديگر مي‌گويند نود و پنج روز زنده بود.

آن‌هايي كه هفتاد و پنج روز را برگزيده‌اند، شهادتش را در روز سيزدهم جمادی الاول مي‌دانند. ابن أبي ثلج بغدادی در "تاريخ الأئمة علیهم‌السلام" در اين باره گفت: و اقامت (فاطمة الزهراء سلام الله علیها) مع اميرالمؤمنين علیه‌السلام من بعد وفاة رسول الله صلی الله علیه و آله خمسة و سبعين يوما.

علامه طبرسی با اين كه مي‌گويد: و بقيت (فاطمه سلام الله علیها) بعده (رسول الله صلی الله علیه و آله) خمسة و سبعين يوما، با اين حال تاريخ شهادتش را در سوم جمادی الاخره مي‌داند و در اين باره گفت: توفيت الزهرا سلام الله علیها في الثالث من جمادي الآخرة سنة احدي عشرة من الهجرة.

به نظر مي‌آيد كه علت اختلاف اقوال علما درباره تاريخ شهادت آن حضرت، از دو چيز سرچشمه گرفته است:

اول: اين كه آن حضرت پس از رحلت پيامبر صلی الله علیه و آله، هفتاد و پنج روز زنده بود يا نود و پنج روز؟ كه اين دو قول معروف بين علما و مورخان ما است.

دوم: اين كه رحلت پيامبر صلی الله علیه و آله در چه تاريخي بوده است؟ آيا در روز بيست و هشت صفر واقع گرديد و يا در روز دوازدهم ربيع الاول (آن طوري كه اهل سنت نقل مي‌كنند؟)

هر يك از اين دو قول، تأثير خاصي در تعيين روز شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها خواهد داشت. علامه طبرسی در اعلام الوری درباره مدت زندگي حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها پس از رحلت پدرش پيامبر صلی الله علیه و آله و تاريخ شهادتش گفت: روايت شد كه حضرت زهرا سلام الله علیها در سوم جمادي الآخره سال يازدهم از هجرت وفات كرد و مدت نود پنج روز و يا چهار ماه پس از پدر بزرگوارش در جهان زندگي كرد.

البته قول‌هاي ديگري نيز درباره شهادت آن حضرت بيان گرديد كه به خاطر عدم شهرت، اشاره‌اي به آن‌ها نمي‌كنيم. به هر روي اين مسئله قابل تأمل و جاي بحث و بررسي بيشتر و فني‌تر است و مجال ديگري مي‌طلبد. اما شيعيان و محبان اهل بيت علیهم‌السلام به خاطر عشق و علاقه بي‌حد به خاندان پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله هم در سيزدهم جمادي الاول و هم در سوم جمادي الآخره در سوگ آن بانوي بزرگ عالم اسلام، سياه‌پوش و عزادار مي‌باشند.

بدين جهت، دو ايام فاطميه را گرامي مي‌دارند. سيزدهم جمادي الاول، نخستين روز فاطميه اول است.

پانویس

منابع

سيد تقى واردى، روز شمار تاريخ اسلام، جلد چهارم، ماه جمادی الاول

منابع بیشتر:

وقایع الایام شیخ عباس قمی، 13 جمادی الاول.